Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi (AK BK), Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan'ın “umut hakkı”nı Eylül 2025'te görüşeceğini duyurdu. Komite, 12 Haziran'daki toplantısında "Gurban Grubu" adıyla söz konusu gündemi Eylül ayı toplantı gündem listesine ekledi. Komite bu kapsamda, Eylül'de Abdullah Öcalan, Emin Gurban, Civan Boltan ve Hayati Kaytan'ın umut hakkının sağlanması için Türkiye'nin yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğini değerlendirecek.

  

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), bir kimsenin şartlı salıverilme hakkına sahip olmaksızın ömür boyu hapiste kalmasının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) "işkence ve kötü muamele yasağının ihlali" kabul ederek, 18 Mart 2024'te Abdullah Öcalan'ın "umut hakkının ihlal edildiğine karar verdi. AİHM, Türkiye'den "umut hakkını" kullanılmasının önünü açacak yasal düzenleme yapmasını istedi. AİHM, daha sonra tutsaklar Hayati Kaytan, Emin Gurban ve Civan Boltan için de benzer kararlar verdi. Ancak Türkiye, aradan geçen 11 yıla rağmen "ihlal" kararına dair herhangi bir adım atmadı. 

 

Asrın Hukuk Bürosu, AİHM kararının yerine getirilmesi talebiyle Bakanlar Komitesi'ne 9 Ağustos 2022'de bir başvuru yaptı. Türkiye, başvuru üzerine verdiği yanıtta, "Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılan hükümlülerin şartlı salıverilmesinin mümkün olduğunu, ancak istisnai olarak bazı suçlar bu olasılıktan muaf tutulmuştur" diye belirtti. 

 

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi (AB BK), 17-19 2024 Eylül arasında yaptığı toplantıda, AİHM'in ihlal kararlarını 3 yılın ardından bir kez daha gündemine aldı. 

 

'MEKANİZMA OLUŞTURULMALI'

 

Komite temsilcileri, "Gurban grubu/Türkiye" başlığında ihlal kararını gündemine aldı. Komite temsilcileri, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına dair AİHM'in verdiği ihlal kararlarını hatırlattı. Temsilciler, söz konusu grupta (Abdullah Öcalan da dahil) yer alan isimlerin ihlal kararının "muaf tutulmasına" üstü kapalı bir şekilde değindi. Kararda, temsilcilerin "(...) böyle bir ihlal bulgusunun başvuruculara yakın zamanda salıverilme olasılığı vermek olarak anlaşılamayacağını, ancak ulusal makamların mahkemenin belirlediği standartlar doğrultusunda herkes için bir inceleme mekanizması oluşturmasını gerektirdiğini hatırlattığı" vurgulandı. 

 

Kararın "Genel önlemlerle ilgili olarak" bölümünde 4 madde sıralandı: 

 

 * Bu kararların uygulanmasının, belirli bir asgari sürenin ardından ağırlaştırılmış müebbet hapis cezalarının gözden geçirilmesini sağlayacak ve cezalandırma ve caydırıcılık şartlarının henüz tamamen yerine getirilmemiş olması ya da kişinin hâlâ topluma tehlike arz etmesi dışında salıverilme olasılığını sunacak bir mekanizmanın oluşturulması için yasal veya diğer uygun tedbirlerin alınmasını gerektirdiğini bir kez daha hatırlattı;

 

* Bu amaçla hiçbir ilerleme kaydedilmemiş olmasından derin endişe duyduğunu ifade etti ve yetkilileri bu konuda diğer üye devletlerin bu tür mekanizmaları uygulamaya koyma konusundaki deneyimlerinden ilham alarak gerekli önlemleri daha fazla gecikmeden almaya güçlü bir şekilde teşvik etti;

 

* Yetkilileri, indirilemez müebbet hapis cezasına çarptırılan ve gözden geçirme olasılığı olmaksızın halen tutuklu bulunan kişi sayısı hakkında bilgi vermeye bir kez daha davet etti;

 

* Bu grubu (Gurban gurubu) Eylül 2025'te yapılacak toplantıda yeniden incelemeye karar verdi ve bu grup kapsamında incelenen sorunların uzun süredir devam etmesi ve mevcut bilgilerle kaydedilen ilerlemenin yetersizliği göz önünde bulundurularak, o tarihe kadar daha olumlu bir değerlendirmeye olanak tanıyacak somut bir ilerleme sağlanmadığı takdirde, Sekretaryayı bir ara karar taslağı hazırlaması için talimatlandırdı.

 

MA / Diren Yurtsever