Erzurum Dumlu 1 Nolu Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevi’nde tutulan hasta tutsak Mahsum Yüksekbağ’ın beyninde tespit edilen Anevrizma’nın (damarlarda oluşan baloncuk) tedavi edilmesi amacıyla 18 Haziran tarihinde Erzurum Atatürk Üniversitesi Araştırma Hastanesi tarafından kendisine anjiyo yapılması kararı verildi. Ancak tedavinin olacağı gün hastaneye sevk edilen tutsak Yüksekbağ jandarmanın ameliyat sırasında ve sonrasında kendisine kelepçe takılacağını belirtmesi üzerine ameliyat olmayı kabul etmediği için tedavi edilmeden tekrar cezaevine götürüldü. 

 

Ardından cezaevi idaresine tedaviye açık rızasını yazılı olarak bildirmesine rağmen tutsak Yüksebağ’a cezaevi idaresinden cezaevi güvenliği, jandarma ve hastane yönetimi arasında uygulanan “üçlü protokol” gerekçe gösterilerek tedavi süreci engellendi. Erzurum Cumhuriyet Başsavcılığı ise sürece dair hiçbir koruyucu veya denetleyici girişimde bulunmadı.

 

Yaşananların ardından hasta tutsak Yüksekbağ’ın ailesi Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) Şirnex ve Erzirom Milletvekilleri Nevroz Uysal Aslan ve Meral Danış Beştaş’a ulaştı. Konuya ilişkin Meclis İnsan Hakları İnceleme Komisyonu (İHİK) Başkanlığı’na başvuran Nevroz Uysal Aslan ve Meral Danış Beştaş, komisyonun acilen adım atması talebinde bulundu. 

 

Komisyondan şunlar talep edildi:  

 

“* Mahsum Yüksekbağ hakkında Erzurum Dumlu 1 Nolu Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevi’nde uygulanmakta olan hukuka aykırı ve ayrımcı işlemler hakkında idari ve adli inceleme başlatılması için girişimlerde bulunması;

 

* Anjiyo başta olmak üzere tüm tıbbi müdahalelerin mahpusun rızasına uygun, kelepçesiz ve insan onuruna uygun biçimde gerçekleştirilmesinin sağlanması;

 

* 'Üçlü protokol' adı altında uygulanan ve herhangi bir yasal dayanağı bulunmayan engellemelerin kaldırılması, hasta mahpusların tedaviye erişimi konusunda kurumlar arası keyfiliğe ve yetki aşımına son verilmesi,

 

* Cezaevi, hastane ve kolluk kuvvetleri arasında hasta mahpuslara yönelik protokollerin hak temelli biçimde yeniden düzenlenmesi için Adalet Bakanlığı nezdinde girişimde bulunulması,

 

* Komisyon’un yapacağı çalışmalar ve alacağı kararlar hakkında tarafımıza bilgilendirme yapılmasını talep ediyoruz.”

 

BAKANLIKLARA ÖNERGE VERİLDİ 

 

Nevroz Uysal Aslan ve Meral Danış Beştaş, İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya ve Adalet Bakanı Yılmaz Tunç’un da yanıtlaması istemiyle iki ayrı soru önergesi verdi. 

 

Önergede Ali Yerlikaya'ya şu sorular yöneltildi: 

 

“* Erzurum Dumlu 1 Nolu Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevi’nde tutulan Mahsum YÜKSEKBAĞ’ın bakanlığınıza bağlı kolluk kuvvetlerinin tutumu nedeniyle sağlık hizmetine erişimi neden engellenmiştir?

 

* Anjiyo işlemi planlanan bir hasta mahpusun, jandarma personelinin “ameliyat sırasında ve hastane servisinde kelepçeli kalma” dayatması nedeniyle tedavi olamaması hakkında Bakanlığınız bir inceleme başlatmış mıdır?

 

* Jandarma yetkilileri tarafından hasta bir mahpusun tedavisinin kelepçesiz yapılmasına açık rızası olmasına rağmen, bu tedavinin engellenmesini Bakanlığınız nasıl değerlendirmektedir?

 

* Jandarma personelinin tıbbi değerlendirmeye müdahale edecek yetkiye sahip olması, hasta mahpusların yaşam hakkını nasıl etkilemektedir? Bu alanda bir denetim veya iç teftiş yapılmakta mıdır?

 

* Bakanlığınız, jandarma personelinin sağlık kuruluşlarında mahpuslara yönelik uygulamalarına dair bir iç denetim veya eğitim programı yürütmekte midir?

 

* Hasta mahpusların tedavi süreçlerinin güvenlikçi yaklaşımlarla engellenmemesi için kolluk kuvvetlerine yönelik yeni bir genelge veya düzenleme yapılması planlanmakta mıdır?” 

 

Adalet Bakanı Yılmaz Tunç’a ise şunlar soruldu: 

 

“* Erzurum Dumlu 1 Nolu Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevi’nde tutulan Mahsum Yüksekbağ’ın sağlık hakkına erişimi neden engellenmiştir?

 

* Erzurum Atatürk Üniversitesi Araştırma Hastanesi tarafından anjiyo işlemi planlanan bir mahpusun, sırf kelepçeli kalmaya zorlandığı için tedavi olamaması hakkında Bakanlığınız bir inceleme başlatmış mıdır?

 

* Cezaevleri, hastaneler ve jandarma arasında “üçlü protokol” adı altında uygulanan bu uygulamanın hukuki dayanağı nedir?

 

* Cezaevindeki bir mahpusun kelepçesiz tedaviye açık rızasını yazılı olarak iletmesine rağmen, bu rızaya rağmen tedavinin engellenmesini hukuken nasıl açıklıyorsunuz?

 

* Erzurum Cumhuriyet Başsavcılığı’nın yaşanan bu sürece dair hiçbir koruyucu veya denetleyici rol üstlenmemesi hakkında Bakanlığınızca bir değerlendirme yapılmış mıdır?

 

* Ağır hasta mahpusların tedaviye erişiminde güvenlik birimlerinin mutlak belirleyici olduğu bir sistemin insan hakları açısından sürdürülebilir olduğu kanaatinde misiniz?

 

* Bakanlığınız, cezaevlerinde hasta mahpuslara dair güvenlik uygulamalarının yeniden gözden geçirilmesi için bir çalışma yürütmekte midir?

 

* Cezaevi idareleri ve jandarma güçleri tarafından hasta mahpusların tedavi sürecinde uygulanan keyfi uygulamaların önüne geçmek amacıyla yeni bir yasal düzenleme yapılması planlanmakta mıdır?”