GGM önünden seslendiler: Mültecilerin hakları güvenceye alınsın

2025-06-25 15:43:43


	 

	İSTANBUL - İHD ve TİHV tarafından GGM önünde gerçekleştirilen açıklamada, “GGM’lerde yaşanan ihlallerin görünür kılınması ve mültecilerin temel haklarının güvence altına alınması" çağrısı yapıldı.  

	 

	Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) ve İnsan Hakları Derneği (İHD), 26 Haziran İşkenceye Karşı Mücadele ve İşkence Görenlerle Dayanışma Günü kapsamında hazırlanan 3 günlük programın ikinci gününde, İstanbul’un Arnavutköy ilçesinde bulunan Geri Gönderme Merkezi (GGM) önünde açıkalam yaptı. 

	 

	Açıklamaya, Göçmen Mülteci Dayanışma Ağı temsilcileri, İHD İstanbul Şubesi Başkanı Jiyan Tosun, TİHV İstanbul Temsilcisi Ümit Efe’nin yanı sıra çok sayıda insan hakları savunucusu katıldı. “İşkencesiz bir dünya mümkün!” pankartının açıldığı açıklamada, “Ters kelepçe işkencedir”, “İşkence suçunda zaman aşımı yoktur”, “İşkence mutlak yasaktır, istisnası yoktur”, “İnsanlık onuru işkenceyi yenecektir”, “İşkenceye cezasızlığa hayır”, “İşkencesiz bir dünya mümkün” dövizleri taşındı. 

	 

	Ortak basın metnini İHD İstanbul Şubesi yöneticisi Bilal Yıldız okudu. 

	 

	Savaş ve çatışmalardan dolayı milyonlarca insanın göç ettiğini söyleyen Bilal Yıldız, “Resmi verilere göre 23 kentte faaliyet gösteren 27 GGM, yaklaşık 21.000 kişilik kapasiteye sahiptir. 2024 yılının ilk 8 ayında, ‘düzensiz’ olarak tabir edilen 126 bin 766 göçmenin büyük çoğunluğu bu merkezlere sevk edilmiştir. Mahkeme kararı olmadan alıkoyulan mülteciler; hukuki yardım, tercüman desteği, sağlık hizmeti ve temel insani koşullardan yoksun bırakılmaktadır. Fiziksel şiddet, cinsel taciz, kötü beslenme, hijyen yetersizliği ve iletişim hakkı ihlalleri GGM’lerde sistematik hale gelmiştir” dedi. 

	 

	‘ULUSLARARASI AKTÖRLER SORUMLULUK ALMALI’

	 

	Hem göç yollarında hem de GGM’lerde kadınların, çocukların ve LGBTİ+ların çok daha ağır koşullara maruz kaldığını dile getiren Yıldız, yalnızca ayrımcılığa değil, aynı zamanda sistematik şiddete ve işkenceye maruz bırakıldıklarını kaydetti. Yıldız, “Cinsel yönelim temelli şiddet ve HIV statüsüne bağlı dışlama, GGM’lerde yaygın bir uygulama haline gelmiştir. İHD İstanbul Şubesi’ne 2024 yılı başından itibaren yapılan 148 bireysel başvuru ve işkence gördüklerini beyan ederek TİHV’e başvuran onlarca mültecinin yaşadıkları, bu ihlallerin ne denli yaygın ve yapısal olduğunun göstergesidir. AB tarafından şimdiye dek bu merkezlere yaklaşık 213 milyon Euro düzeyinde ekonomik destek sağlanmıştır. Ancak bu merkezlerde yaşanan ağır hak ihlallerine dair şeffaf, bağımsız ve düzenli bir denetim mekanizmasının kurulmaması ciddi bir sorundur.  Bu merkezlerde yaşanan ihlallerin görünür kılınması, bağımsız denetimlerin sağlanması ve mültecilerin temel haklarının güvence altına alınması hem Türkiye’nin hem de bu yapıları ekonomik olarak destekleyen uluslararası aktörlerin acil sorumluluğudur” diye belirtti. 

	 

	TALEPLER

	 

	Yıldız, talepleri şöyle sıraladı: 

	 

	 *Tüm Geri Gönderme Merkezleri kapatılmalı, insan onuruna dayalı, koruma temelli ve hak odaklı alternatif mekanizmalar geliştirilmelidir.

	 

	*Çocuklar, engelliler, LGBTİ+ bireyler ve kronik hastalar GGM’lerde tutulmamalı, koruma temelli çözümler sunulmalıdır.

	 

	*GGM’lerin kent yaşamından izole edilerek konumlandırılmasına son verilmeli, erişim koşulları insan hakları standartlarına uygun olmalıdır.

	 

	*Avrupa Birliği tarafından sağlanan ekonomik katkılar, insan hakları kriterleri doğrultusunda izlenmeli; bu merkezlerde yaşanan ihlaller karşısında uluslararası şeffaflık ve denetim yükümlülüğü yerine getirilmelidir.

	 

	*Cenevre Sözleşmesi’ndeki coğrafi çekince kaldırılmalı, mültecilik evrensel bir hak olarak tanınmalıdır.

	 

	* BM İşkenceye Karşı Komite’nin 14 Ağustos 2024 tarihli tavsiyelerine uygun olarak, kolluk görevlilerinin aşırı güç kullanımına dair iddiaların hızlı, tarafsız, bağımsız ve etkili şekilde incelenmesini, suçlu bulunanların cezalandırılmasını ve mağdurlara uygun giderim sağlanmasını güvence altına almalıdır.

	 

	*GGM’lerde tutulanların sağlık, gıda, barınma ve iletişim ihtiyaçları insan onuruna uygun şekilde karşılanmalıdır.